Η Στενωπός Ρούπελ
Εκδόσεις «Ομματώ»
Συγγραφέας: Νίκος Β. Γκιρμπάτσης (nikosgkir@yahoo.gr)
https://www.facebook.com/nikosgkir
Ο ποταμός Στρυμώνας ρέει από βορρά προς νότο και διατρέχει την κοιλάδα της Μαρινούπολης στη Βουλγαρία. Καθώς εισέρχεται στην Ελλάδα συμπιέζεται από τους ορεινούς όγκους Κερκίνης (Μπέλες) και Άγκιστρου (Τσιγκελιού) για περίπου δέκα χιλιόμετρα και σχηματίζει τη στενωπό Ρούπελ. Κατεβαίνοντας διασχίζει την κοιλάδα των Σερρών, ώσπου τελικά εκβάλει στο Αιγαίο Πέλαγος. Η διαδρομή αυτή είναι η συντομότερη οδός από το υψίπεδο της Σόφιας προς το Αιγαίο και αντίστροφα. Έτσι κατά μήκος της κοιλάδας του Στρυμώνα υλοποιείται ένας άξονας εισβολής. Ο άξονας Κρέσνα-Ρούπελ-Σέρρες. Γι’αυτό το λόγω στη στενωπό Ρούπελ διαδραματίστηκαν σημαντικά γεγονότα καθ’όλη τη διάρκεια της ελληνικής ιστορίας.
Σε αυτό το ιστορικό λεύκωμα εστιάζουμε στα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη στενωπό:
α. την περίοδο του μεσοπολέμου 1935-1940, όπου η ελληνική κυβέρνηση ως απάντηση στην επεκτατική πολιτική της Βουλγαρίας, κατασκεύασε στα βόρεια σύνορά της, την οχυρωματική «γραμμή Μεταξά». Στα πλαίσια αυτής της τιτάνιας προσπάθειας, το όρος Μπέλες (Κερκίνη) και Άγκιστρο θωρακίστηκαν με οκτώ υπόγεια στρατιωτικά συγκροτήματα, το οχυρό Ποποτλίβιτσα, Ιστίμπεη, Κέλκαγια, Αρπαλούκι, Παλιουριώνες στο όρος Μπέλες και τα οχυρά Ρούπελ, Καρατάς και Κάλη στο όρος Άγκιστρο.
β. κατά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, όπου το XVIII (18ο ) Ορεινό Σώμα Στρατού της 12ης Γερμανικής Στρατιάς, προσπάθησε να διασπάσει την οχυρωμένη τοποθεσία Μπέλες–Άγκιστρου και μέσω της στενωπού Ρούπελ, να προελάσει στο εσωτερικό της χώρας.
Η Μάχη των Οχυρών 6-10 Απριλίου 1941
Εκδόσεις : Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερή»
Συγγραφείς: Κωνσταντίνος Λαγός (calagus@yahoo.com)
https://www.facebook.com/constantine.lagos
Πλάτωνας Περαρής (pperaris@yahoo.gr)
Σήμερα, η ελληνική αντίσταση στη Μάχη των Οχυρών τον Απρίλιο του 1941 αποτελεί μια σχεδόν άγνωστη σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Το ολιγοήμερο των μαχών και η γερμανική εισβολή στη Ρωσία μόλις δύο μήνες αργότερα (Ιούνιος 1941) επισκίασαν τις μάχες στη Γραμμή Μεταξά, ενώ και οι ερευνητές είχαν στη διάθεσή τους ελάχιστες πρωτότυπες πηγές και φωτογραφικό υλικό. Η πλειονότητα των φωτογραφιών από τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, τη μάχη της Κρήτης και την Κατοχή ελήφθησαν από Γερμανούς φωτογράφους που εργάζονταν για τη ναζιστική προπαγάνδα και εκτελούσαν διατεταγμένη υπηρεσία με στόχο να απαθανατίσουν το «μεγαλείο» του γερμανικού στρατού για τις επερχόμενες γενιές. Έτσι, οι περισσότερες γνωστές φωτογραφίες που σχετίζονται με τη Μάχη των Οχυρών απεικονίζουν Γερμανούς στρατιώτες να ποζάρουν δίπλα στα οχυρά μετά την παράδοση των φρουρών τους. Πρόκειται κυρίως για φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν σε γερμανικά βιβλία μετά τον πόλεμο και που εμφανίζονται τακτικά σε ελληνικά δημοσιεύματα με θέμα τον ελληνογερμανικό πόλεμο.
Το παρόν βιβλίο φέρνει στο φως 400 ανέκδοτες φωτογραφίες του Μουσείου Φωτογραφίας «Χρηστός Καλεμκερής» του Δήμου Καλαμαριάς από τη Μάχη των Οχυρών και που δωρίθηκαν στο Μουσείο το 2007 από τον Κωνσταντίνο Λαγό. Οι περισσότερες από αυτές τις φωτογραφίες είναι πρωτότυπες και αδημοσίευτες. Η μεγάλη αξία τους έγκειται στο γεγονός ότι έχουν ληφθεί στην Πρώτη Γραμμή από Γερμανούς αξιωματικούς και οπλίτες. Σε αντίθεση με τους επίσημους φωτογράφους της γερμανικής προπαγάνδας, οι ερασιτέχνες αυτοί φωτογράφοι απαθανάτιζαν στιγμιότυπα των μαχών δίχως να ελέγχονται από τη λογοκρισία, καθώς τις προόριζαν ως ενθύμια για τα προσωπικά τους λευκώματα. Αυτές οι ερασιτεχνικές φωτογραφίες θεωρούνται ιστορικά ως πιο σημαντικές από τις λεγόμενες “επίσημες”, αφού δείχνουν το πραγματικό πρόσωπο του πολέμου, και όχι αυτό που επιθυμούσε να γνωστοποιήσει στο γερμανικό λαό, αλλά και διεθνώς, η ναζιστική προπαγάνδα. Μέσω αυτών των φωτογραφιών, που πλαισιώνονται από μια εμπεριστατωμένη ιστορική μελέτη, ο σύγχρονος αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να έρθει σε άμεση επαφή με άγνωστες πτυχές της ελληνογερμανικής σύρραξης, αλλά και να αντλήσει πολύτιμες πληροφορίες για τις μάχες, τις τοποθεσίες, τα μέσα που διέθεταν οι δύο αντίπαλοι, τους στρατιώτες και τους αξιωματικούς που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις. Οι φωτογραφίες και το συνοδευτικό κείμενο αποτυπώνουν με τον πλέον ρεαλιστικό τρόπο την απίστευτη σκληρότητα των συγκρούσεων στα οχυρά, τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους Γερμανούς. Στο ίδιο πλαίσιο, παρατίθενται αποσπάσματα από γερμανικές πηγές της περιόδου 1941-1943, οι οποίες περιλάμβαναν μαρτυρίες Γερμανών στρατιωτικών που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις εναντίον των ελληνικών οχυρών και έως σήμερα παρέμεναν σχεδόν άγνωστες, αφού δεν δημοσιεύτηκαν ξανά μετά τον πόλεμο.
